Ovogodišnji mladunac beloglavog supa koji je markiran u junu 2018. godine sa krilnom oznakom “26”, poslednji put je beležen u koloniji na Uvcu 30. avgusta, u neposrednoj blizini gnezda. Kolega Volen Arkumarev nam je poslao fotografiju sa hranilišta Potochnits u istočnim Rodopima.

Fotografija 10.10.2018. godine:

Najkraća udaljenost Uvca od hranilišta u Bugarskoj je 514 km.

Imajući u vidu činjenice da:

– u Srbiji nije završen popis vrsta koje tu žive, a koji su evropske zemlje završile još u prošlom veku;
– u zaštitu ugroženih vrsta, kao neprofitnu oblast se ne ulaže, što je dovelo do naglog devastiranja biodiverziteta i nestajanja značajnih vrsta i čitavih staništa u kojima one žive;
– mladi, budući stručnjaci se ne opredeljuju za rad u ovoj oblasti, jer ne postoji perspektiva za njihov rad;
– ne sprovode se zakonske odredbe, a vladini stručni organi postavljaju se ispred nauke i struke umanjujući značaj i uticaj nezavisnog stručnog mišljenja u donošenju odluka;
– strukovno udruženje bavi se perifernim stvarima, ne ulazeći u rešavanje narastajućih potreba društva za rešavanjem ekoloških problema;
– državni činovnici donose odluke u interesu investitora i profita, koje imaju dalekosežne posledice po zaštitu biodiverziteta;
– zaštićenim područjima upravljaju organizacije koje imaju sukob interesa u zaštiti prirodnih resursa i najčešće su nezainteresovane za zaštitu prirodnih dobara, kao njihove osnovne delatnosti;
– Ustav Republike Srbije ne prepoznaje na adekvatan način značaj prirodne baštine;
– licence za rad na zaštićenim vrstama i u zaštićenim područjima ne izdaje strukovno udruženje, već vladini organi, što je neprimereno u savremenom demokratskom društvu i otvara mogućnost raznih vidova korupcije i ucena;
– onemogućava se kvalifikovanim stručnjacima i institucijama rad, a nekvalifikovanim, nevladinim organizacijama dodeljuju se projekti od nacionalnog značaja.

Jasno je da navedeno ne doprinosi očuvanju biodiverziteta i životne sredine, kao i da su posledice takvog stanja suprotne zahtevima očuvanja biodiverziteta koji se postavljaju pred Republiku Srbiju u procesu dostizanja standarda i pristupa Evropskoj uniji, u skladu sa našim saznanjima upućujemo ovu:

INICIJATIVU O IZMENI POSTOJEĆIH PRAVNIH AKATA I
INICIJATIVU O NEOPHODNOSTI PUNE PRIMENE POJEDINIH PRAVNIH AKATA, KAKO JE DALJE NAVEDENO:

1. Zahtev za unošenje u Ustav Republike Srbije pojma “PRIRODNA BAŠTINA” (kao što u Ustavu postoje pojmovi “Kulturna” ili “Istorijska” baština), umesto dosadašnjeg termina “Prirodne retkosti”, a u okviru najavljenih izmena Ustava Republike Srbije.
2. Pokretanje različitih projekata “ex situ” zaštite kritično ugroženih vrsta, podvrsta i populacija (Zakon o zaštiti prirode RS).
3. Povezivanje krio-genetskih baza za čuvanje uzoraka kritično ugroženih vrsta, podvrsta i populacija (Zakon o zaštiti prirode RS).
4. Izmena zakonske regulative u cilju obaveznog zapošljavanja većeg broja biologa-ekologa u zaštićenim prirodnim dobrima, radi realizacije programa konzervacione biologije “in situ” (Zakon o zaštiti prirode i Zakon o nacionalnim parkovima RS).
5. Davanje ovlašćenja strukovnim udruženjima za izdavanje licenci istraživačima za rad sa zaštićenim vrstama, kao i rad u zaštićenim područjima, a po ugledu na druge evropske zemlje (izmena odredbi Zakona o zaštiti prirode, koje se odnose na uzorkovanje zaštićenih vrsta i rad u zaštićenim područjima).
6. Jasno definisanje i razgraničenje nadležnosti u vezi planiranja i sprovođenja svih zakonom predviđenih oblika monitoringa, kao i definisanje načina javnog saopštavanja rezultata monitoringa stanja biodiverziteta i životne sredine.
7. Definisanje i razgraničenje statusa i korišćenja baza podataka kojima upravljaju nevladine organizacije i zvaničnih baza podataka o biodiverzitetu i životnoj sredini, kojima upravljaju Agencija za zaštitu životne sredine i Zavod za zaštitu prirode RS.
8. Ponovo pokretanje, u okviru rada Srpske akademija nauka i umetnosti, programa istraživanja nacionalne flore, vegetacije i faune, sa ciljem izdavanja svezaka nacionalne flore, vegetacije i faune.
9. Postizanje nacionalnog konsezusa o programu pošumljavanja teritorije Republike Srbije, obzirom na intenzivnu eksploataciju šumskog fonda, nastupajuće klimatske promene i dezertifikaciju, a u uslovima kada je eksploatacija uglja svedena na minimum i kada je na snazi moratorijum na izgradnju nuklearnih centrala.

U Beogradu, 08.10.2018. godine

Potpisnici inicijative

Ukoliko ste saglasni sa navedenim, molimo vas da potpišite peticiju. Hvala.

 

Već nekoliko dana naš beloglavi sup “Piroćanac” se nalazi na Pešteru. Obišao je Mileševku, preleteo vrh Jadovnika (1740 mnv), planinu Giljevi da bi se privremeno skrasio na Pešterskoj visoravni. Budući da su supovi društvene ptice, a i da on nikada nije bio u tom kraju najverovatnije je pratio druge supove i nije sam. Na tom području ima dosta domaćih životinja, pa se nadamo da ima dovoljno hrane.

“Zlatar” i “Marija mts” se uglavnom kreću u okolini hranilišta Rastoke na Uvcu, gde provode najviše vremena. Međutim, sinoć je Zlatar prenoćio u blizini Pavlovića broda, dok je “Marija mts” provela noć kod vidikovca Molitva.

Prošlo je mesec dana od kada smo u Specijalni rezervat prirode “Uvac” pustili tri beloglava supa – Piroćanca, Zlatara i Mariju mts, sa satelitskim odašiljačima u okviru programa praćenja supova uz pomoć ove tehnologije. Prvih mesec dana su najkritičniji, jer supovi iz kaveza prelaze u otvoreni prostor. Ovo se posebno odnosi na Piroćanca koji se izlegao u BeoZoo vrtu, te do sada nije ni osetio slobodu. Ostalo dvoje su supovi iz prirode, ali su i oni duži vremenski period proveli u prihvatilištu. Svakodnevno smo ih pratili i zasada smo vrlo zadovoljni njihovim ponašanjem. U GALERIJI možete pogledati retrospektivu prvog meseca satelitskog praćenja, logove, fotografije sa video nadzora na hranilištu.

– PIROĆANAC je u početku bio pomalo zbunjen, slabije je leteo i uglavnom se zadržavao na Pavlovića brodu i u blizini kuća. Nismo zabeležili da se pojavljivao na hranilištu “Rastoke” na Uvcu, ali je najverovatnije našao hranu na drugom mestu. Dešava se da meštani bacaju ostatke domaćih životinja supovima. U nekoliko navrata su čuvari išli da ga vide, čak nosili hranu za njega i intervenišu ukoliko je potrebno. Na sreću, u poslednje vreme Piroćanac je počeo da leti dobro, obišao je sem Uvačkog i Zlatarsko i Radoinjsko jezero i koloniju u Mileševki, gde je proveo noć. Preleteo je i vrh Jadovnika (1740 mnv), da bi se poslednjeg dana septembra našao na planini Giljevi. Nadamo se da će Piroćanac uskoro doći na hranilište, jer je to primarni izvor hrane tokom zime.

– ZLATAR je od početka leteo prilično dobro. Nekoliko puta je pomoću satelitskog praćenja, ali i kamerom sa video nadzora i uživo na hranilištu “Rastoke” zabeleženo njegovo prisustvo i da se hranio. Zlatar vrlo često provodi vreme sa Marijom mts. Njih dvoje su pre puštanja na slobodu proveli dosta vremena zajedno u kavezu prihvatilišta za supove na Uvcu. Još jednom se pokazalo koliko je važan period prilagođavanja i da neko vreme supovi treba da provedu zajedno u kavezu kako bi se upoznali i uspostavili društvene odnose.Jednom je prenoćio i na u Veljušnici na steni Mišovića.

– MARIJA MTS je od puštanja na slobodu, prema logu sa satelitskog praćenja, bila najbolja. Prva je zabeležena na hranilištu u više navrata. Prva je i posetila Zlatarsko jezero gde se izlegla 2017. godine. Na naše veliko zadovoljstvo i ostala dva supa se sada ponašaju slično njoj.

Zaključak prvog meseca satelitskog praćenja je da sve protiče dobro. Budući da se radi o mladim pticama postoji mogućnost da kada zahladni neki od njih napuste Uvac i odu mnogo dalje, a možda se ipak odluče da provedu još vremena na Uvcu. Šta god se dalje dešavalo nastavljamo sa praćenjem kretanja naših junaka…

Korišćenjem baze podataka “MoveBank” možete pratiti kuda se kreću naši obeleženi supovi uživo:

Beloglavi sup koji nosi žuto-plavi marker “29” na desnom krilu se izlegao ove godine u Kladnici u pećini.

– 03.06.2018. godine. markirala ga je na gnezdu druga smena ekipe koja radi markiranje.
– 16.08.2018. godine zabeležila ga je kamera sa video nadzora na hranilištu Rastoke na Uvcu.
– 14.09.2018. godine viđen je na steni kod hranilišta u SRP “Klisura reke Trešnjice”, pokazujući da postoji veza između ove dve kolonije udaljene oko 60 km.

Namera nam je da započnemo markiranje i na Trešnjici kako bismo pratili jedinke i iz te kolonije. Opština Ljubovija takođe želi da pomogne u rešavanju problema sa kojima se susreću ljudi koji rade na hranilištu u klisuri reke Trešnjica. Nadamo se da ćemo sa Upravljačem zaštićenog područja SRP “Trešnjica”, “Naturom” iz Valjeva i ostvariti predloženi plan.

Međunarodni dan zaštite lešinara 1. septembar je i ove godine obeležen u Specijalnom rezervatu prirode „Uvac“. Događaj je podržan od strane Ministarstva zaštite životne sredine Republike Srbije, JP “Rezervat Uvac“ d.o.o., opštine Nova Varoš i Turističke organizacije „Zlatar“. Centralno dešavanje Dana lešinara i najveća atrakcija ove godine je bilo puštanje tri beloglava supa obeležena satelitskim odašiljačima kao deo projekta: “Praćenje populacije beloglavog supa upotrebom satelitske tehnologije”. Sam projekat je sufinansiran od strane Ministarstva zaštite životne sredine. Partneri na projektu su: Institut za biološka istraživanja “Siniša Stanković” i BeoZoo vrt, a Telekom Srbija je pomogao u nabavci jednog satelitskog odašiljača.

Jedna od ptica na koju je postavljen satelitski odašiljač je Piroćanac, koji je rođen 2016. godine i odgojen je u zarobljeništvu u BeoZoo vrtu i koju je zoološki vrt donirao u program povratka beloglavog supa. Ostale dve ptice su iz prirode – Zlatar i Marija i bile su pronađene iznemogle, ali su uspešno rehabilitovane u Centru za prihvat ptica na Uvcu.

Obeležavanje Međunarodnog dana zaštite lešinara je proteklo u izuzetno prijatnoj atmosferi. Osim brojnih gostiju, članova i prijatelja Fondacije, na skupu su se našle i kolege iz Hrvatske, Grčke, Bugarske, predstavnici Nacionalnog parka “Krka” i upravljač SRP “Klisura reke Trešnjice”.

Početak ceremonije je obeležio pozdravni govor domaćina, direktorke Rezervata Uvac. Zatim su se okupljenima obratili i zamenik direktora Instituta za biološka istraživanja”Siniša Stanković”, direktor BeoZoovrta i direktorka Fondacije za zaštitu ptica grabljivica. Nakon pozdrava obišli smo Centar za rehabilitaciju supova, gde su se nalazili naši supovi sa već spremljenim odašiljačima.

Sve tri ptice su potom uspešno puštene sa odgovarajućeg mesta i odletele na opšte oduševljenje okupljenih. Ceo događaj su propratile brojne kamere televizijskih ekipa. Usledio je obilazak kolonije supova na Uvcu. Prvog dana uveče su održana predavanja, a u vezi rada na zaštiti supova.

Dan lešinara je iskorišćen i za razmenu iskustva kolega iz različitih zemalja o problemima sa kojima se susreću u savremenoj zaštiti lešinara, kao i planovima za efikasniji rad.

Glavni zaključci sastanka i smernice za dalji rad su:

• Neophodno je ostvariti bolju, konkretnu međusobnu saradnju u radu na zaštiti lešinara.
• Uspostaviti mrežu hranilišta, kojima bi se formirao koridor i povezale sve zemlje Balkana i time omogućilo sigurnije i bezbednije kretanje ptica.
• Ostvariti konkretnu saradnju zaštićenih područja gde se lešinari okupljaju.
• Pomenuta je i izrada i distribucija promotivnog materijala na kojima bi se nalazila sva takva zaštićena područja, koja treba da čine, na neki način jedinstvenu ekološku mrežu područja za zaštitu lešinara i razvoj ekoturizma.
Predlog kolega iz Grčke je da se sastanemo još jednom tokom ove godine kako bismo što pre počeli sa realizacijom predloženih ideja i rešenja koja se mogu primenjivati u svakoj od država koje sudeluju u ovoj saradnji, odnosno u zaštićenim područjima na kojima žive lešinari.

S obzirom na to da lešinari ne poznaju granice i lete iznad njih sastanak je završen sloganom: “Lešinari iznad granica – #VulturesAboveBorders#

Beloglavi sup “Marija Mts” kojeg smo u subotu 1.9.2018. godine pustili na slobodu u SRP “Uvac” i koji ima žuto-plavi krilni marker “06” pojavio se danas na hranilištu Rastoke na Uvcu. Ovo je jedan od supova u programu satelitskog praćenja i opremljen je odašiljačem serijski broj: 182237. Ova mlada ženkica se izlegla na Čolovića steni, na Zlatarskom jezeru 2017. godine i tada je markirana. Ove godine je opremljena i satelitskim odašiljačem.
Obratite pažnju na koji način savremene tehnologije omogućavaju precizno praćenje.

Log sa satelitskog praćenja supa 182337, za dan 5.9.2018. godine. “Marija M:ts” je na hranilištu u 14:01 sati:

Snimci sa kamere koja se nalazi na hranilištu Rastoke na Uvcu:

Iz Centra za rehabilitaciju supova:

Ovo je prvi sup iz posebnog programa praćenja satelitskim odašiljačima koji se pridružio jatu na Uvcu i pojavio se na hranilištu. Očekujemo uskoro i druga dva, Piroćanca i Zlatara da vidimo uz pomoć kamere.

Poštovani prijatelji,

obeležen je Međunarodni dan zaštite lešinara na Uvcu 01.09.2018. godine. Najvažniji posao je uspešno obavljen –
puštena su tri beloglava supa sa satelitskim odašiljačima. Zahvaljujemo se svima koji su pomogli akciju, kao i onima koji su bili sa nama.

Budući da smo se tek vratili sa terena nismo u mogućnosti da sve prikažemo. Sledi period uhodavanja.
Evo prvih rezultata: